Azərbaycanda adda-budda sağlam fəaliyyəti olan məmurlardan biri kimi Dövlət İmtahan Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri Məleykə Abbaszadə nümunə göstərilirdi. Lakin onun da son çıxışları bu ümidləri dəfn etməkdədir. Xüsusən də ötən ay “rusca düşünüb”, Azərbaycanda dilində fikrini uğursuz ifadə etməsi dillərdə dastana çevrilib.

Anxeber.Az yazır ki, söhbət DİM sədrinin “İnəyin taleyi elədir ki, gec-tez onu öldürəcəklər. Bəlkə də, sağılan inəyin taleyi öldürüləndən daha ağırdır. Gündə sağılmaq ondan ağırdır. Qadınlar məni başa düşdü...” sözlərindən gedir.

Əgər bunu hansısa rusdilli məmur səsləndirsəydi, yola vermək olardı. Amma təhsillə birbaşa bağlantısı olan Abbaszadə “Gündə sağılmaq ondan ağırdır. Qadınlar məni başa düşdü...” deməməliydi. İndiyədək də onun demək istədiyini hərə bir şəkildə yozur. Hər halda, təhsil adamı fikrini səlist, aydın ifadə edə bilmirsə, onda Azərbaycan elmi çoxdan rəhmətə gedib.

Üstəlik, “İnəyin taleyi elədir ki, gec-tez onu öldürəcəklər” sözləri də banal səslənir. Əvvəla, inək öldürülmür. Filoloqlar, ana dili dərslikləri hazırlayanlar təsdiqləyər ki, heyvan kəsilir və sonra əti satış məntəqələrinə paylanır. Bəli, mahiyyətcə inək kəsilərkən ölür. Amma DİM sədri inəklə bağlı fikrini daha düzgün ifadə edə bilərdi. Çünki öldürmək – qətlə yetirmək kimi daha sərt, qaba səslənir. O zaman elə hər gün dünyada milyonlarla qoyun-inək, keçi, qaz-ördək, hinduşka və s. öldürülür.

Axı Azərbaycan dilinin estetikası ilə yanaşsaq, bu heyvanların kəsildiyini demık daha məntiqli olar. Yaxud da balıq, quş ovlanır. Amma kimsə “balıqçı balıq öldürdü” demir, “ovladı” söyləyir. Ona görə də M.Abbaszadə “inək öldürülür” yerinə “heyvan kəsilir” deyə bilərdi. Və bunu ölkənin təhsil sistemində mühüm fiqur olan şəxsdən eşidirik. Bəs DİM sədri belə danışırsa, yeni nəsilə Azərbaycan dili ilə bağlı necə öyüd-nəsihət vermək mümkündür? Hələ yaxşı ki, “inək qətlə yetirilir” deməyib.

Həmçinin də “Gündə sağılmaq ondan ağırdır. Qadınlar məni başa düşdü...” sözləri olsun. Qadını inəklə müqayisə etmək rüsvayçılıqdır. İkincisi, qadın harada sağılır? Bəlkə ananın körpəsinə süd verməsini nəzərdə tutur? Bu da yenə sağılmaq deyil. Çünki “qadınların sağılması” dedikdə ikinci versiya kimi onların evdə də, işdə də fiziki əməyinin istismar olunması ağıla gələ bilər. Yəni qadınlarımız zəhmətkeşdir, gecə-gündüz çalışır, əziyyət çəkirlər – yemək bişir-düşür, paltar yu, evi sil-süpür, uşaqların geyimlərini ütülə, sonra işə qaç və s.

Bəli, bu zaman demək olar ki, qadınlarımız çox zəhmət çəkir, fədakarlıq edir, heç atalar bəlkə bu qədər əziyyətə qatlaşmır. Abbaszadə bu şəkildə deyə bilərdi ki, qadınlar çox işləyirlər. Amma onları inəklə tay tutmaq və “sağılırlar” demək ya söz baqajının zəifliyindən xəbər verir, ya da ana dilində danışmaqda çətinlik çəkdiyini göstərir...

Hamını imtahan edən DİM sədri bəlkə özü də ana dilindən imtahan versin?!

O ki qaldı, onun fəaliyyətinə, elə bu günlərdə hurnalist Taleh Şahsuvarlı Dövlət İmtahan Mərkəzini Azərbaycanın elmi potensialına zərbə vurmaqda ittiham edib. T.Şahsuvarlının fikrincə, məsələn, Qərbdə Məleykə Abbaszadə olmadığı üçün məsələ universitetlərlə abituriyent arasında tənzimlənir:

“Dövlət İmtahan Mərkəzinin Azərbaycanın elmi potensialına vurduğu zərbəni “İxtisas seçimi paradoksu” cədvəli ilə daha sadə izah edim.

* Fərz edək ki, qəbul imtahanlarında 600-610 bal aralığında 50 nəfər bal toplayıb.

* Fərz edək ki, ali məktəblərin hüquq ixtisaslarına 610+ bal toplayan abituriyentlər qəbul olub, hüququn keçid balı 610.01 olub.

* Fərz edək ki, 610-620 bal aralığındakı 50 nəfərin hər biri ixtisas seçimi zamanı 1-5 yerlərə hüquq ixtisaslarını yazıb, BDU-nun tarix istisasını ancaq 6-cı yerdə göstərib.

* Fərz edək ki, 590-600 bal aralığında da cəmi 50 nəfər bal toplayıb.

* Fərz edək ki, 590-600 bal aralığındakı 50 nəfər BDU tarix ixtisasını 1-ci yerdə göstərib.

* Fərz edək ki, BDU tarix ixtisasına cəmi 50 nəfər qəbul var.

Bu halda DİM-in sistemi 590-600 bal aralığını “Tarix”ə yerləşdirəcək, 600-610 bal aralığını isə qıraqda qoyacaq.

Bu şərti rəqəm DİM-in yerləşdirmə sistemi necə işləyir, onu başa düşmək üçün sadə şəkildə təqdim etdim.

İndi sual meydana çıxır: daha üst intellektual seqmenti qıraqda qoyub, bir altdakı seqmenti “Tarix”ə yerləşdirmək Azərbaycanda tarix elminin, BDU-nun Tarix fakültəsinin akademik keyfiyyətinə, nüfuzuna və bütövlükdə təhsilə sosial ədalət baxımından nə vəd edir?

Qısa və konkret: MƏNFİ TƏSİR EDİR!

Qərbin nüfuzlu universitetlərində bu məsələ necə tənzimlənir? Mərkəzləşdirilmiş qəbul sistemi, yəni oraların təhsil sistemində Məleykə Abbaszadə olmadığı üçün məsələ universitetlərlə abituriyent arasında tənzimlənir. Bir abituriyent bir neçə universitetdən, bir neçə ixtisasdan “qəbul” mesajı alır və onlardan birini seçir. Nəticədə universitetlər nüfuz, təhsil isə keyfiyyət itirmir”.

Göründüyü kimi, sadəcə, illərlə bir sistemlə aldadılmışıq. Daha mötədil bir formaya keçid mümkündür ...

Azər Talıbov

AnXeber.Az